Eerste 2 maanden terug in Indonesie

Het is inmiddels alweer bijna 2 maanden geleden dat ik vertrokken ben, maar ik wil toch nog graag even een update plaatsen. Op 21 Augustus ben ik Indonesie binnen gekomen, helaas ging dit niet heel soepel. Doordat de printen in de Indonesische ambassade in Den Haag zijn werk niet goed had gedaan, bleek er 2016 te staan op de plaats van de datum van uitgave. Natuurlijk had dit 2018 moeten zijn en de beste man die mij hielp was dan ook heel duidelijk dat ik daarmee het land niet binnenkwam. Na wat uitleg besloot hij het toch even te gaan checken en stond ik een kwartier te stressen op Soekaharna Hatta Airport in Java. Uiteindelijk kwam hij terug en vertelde mij dat het toch geaccepteerd werd, zodat ik mijn reis kon vervolgen naar mijn uiteindelijke bestemming, Tanjung redeb, Berau. In Tanjung Redeb werd ik opgepikt door het hoofd van de organisatie ik stage voor loop, Berly van Konservasi Biota Laut Berau. Ik werd daarna naar het kantoor gebracht waar ik zou verblijven en kon hier mijn spullen uitstallen. Het eerste wat mij op viel in Tanjung Redeb was de broeierige hitte, hitte waar je lui van wordt. Gelukkig kreeg ik na een kort verblijf in Tanjung de kans om mee te gaan naar Pulau Derawan, om hier een bruiloft van een van de rangers van Biota laut bij te wonen. Pulau Derawan was supermooi, helaas begon je hier de negatieve kanten van toerisme al te merken. Een kleine makak zat vastgebonden aan een stok en nam gretig de plastic cupjes water aan van de lokale kinderen. Ook vertelde Berly mij dat de lengte van de guest houses significant langer was geworden en hun originele kleuren hadden verruilt voor mooie kleurtjes om meer toeristen te lokken. Gelukkig bleek bij aankomst al dat er ook nog plaats was voor natuur, tientallen schildpadden waren aan het grazen in het ondiepe water tussen de huizen. Natuurlijk heb ik ook even de kans genomen om met ze te snorkelen en gelijk mijn nieuwe camera uit te testen. Na het avondeten ontmoette ik een andere volunteer, ze zat al 2 weken op Derawan en hielp de rangers op Derawan met het monitoren van de nestelende zeeschildpadvrouwtjes en leerde de rangers engels.

Na 2 dagen op Pulau Derawan zijn we, samen met de andere volunteer, terug gegaan naar Tanjung Redeb. Na een uur op de boot kwam een 4 uur durende rit door de voorheen oerbossen, helaas was het meeste van dit bos verdwenen. Het had plaats gemaakt foor hectares aan oliepalmplantages om de Westerse behoefte te voorzien. En nog steeds stonden er grote delen bos in brand. Elk droge seizoen blijkt dit een groot probleem en is het zelfs op satellietbeelden te zien. Het stopt pas als het regenseizoen begint, waardoor de branden doven. Na weer een tijde in Tanjung werden we met de taxi naar Lenggo gebracht, vanuit hier zouden we met een vissersboot mee naar Pulau Balikukup, wat de thuisbasis zou worden voor de komende weken. Ook deze rit was weer hetzelfde, veel bosbranden en nog meer palmolieplantages. Na deze 6 uur durende rit kwamen we ook in de schemering aan. In een klein restaurantje wat gegeten en daarna was het voor mij ook tijd om naar bed te gaan, Indonesian way, op de vloer. Gelukkig voor mijn rug duurt een nacht hier niet lang en werd ik s ’ochtends om 6 uur al wakker van iemand die voor de deur stond te schreeuwen. Elk nadeel heb se voordeel, ik had nu nog wel de gelegenheid om het dorpje te verkennen voordat we verder zouden reizen. Achter het huis waar wij sliepen bleek een bron te zitten die gevuld werd met water uit de bergen. Het water was kristalhelder, wat mij al snel in de verleiding bracht om mijn camera te pakken en even te gaan snorkelen. Helaas werd dit al snel afgeraden aangezien er hier nog wel eens zoutwater-krokodillen gespot werden. Een van de eigenschappen van Indo’s waar ik nog aan moet wennen is dat alles op het laatst aangegeven wordt. Dus toen rond het middaguur werd gezegd dat we NU weg gingen moest ik nog even haasten om al mijn spullen weer bij elkaar te zoeken. Eenmaal alle tassen bij de boot bleek de kapitein nog niet getankt te hebben en moesten we alsnog een half uur wachten. Het grappige aan deze boot was dat de motor moest worden aangeslingerd, zelf moesten ze ook lachen toen ze mij zagen kijken en zeiden slinger, waarschijnlijk overgenomen uit de koloniale tijd. Na een klein stukje varen over het kraakheldere stroompje voegde een tweede beek zich aan de watergang, het water uit deze beek was donker en zat vol met sediment. Dit zorgde er dan ook voor dat na een paar meter het heldere water verdwenen was en je de bodem niet meer kon zien, op dit moment voeren we de mangrove binnen. Deze mangrove bleek nog verassend groot te zijn en het duurde nog wel even voordat we er uit waren. Toen het water weer helderder werd en we verder zee opgingen zagen we ook de eerste schildpadden ademhalen. Op een gegeven moment was het water zo helder dat je ze zelfs kon zien zwemmen, maar toen de kapitein langzamer ging varen bleek ook nog eens dat er een uitstekend koraalrif was. Ook toen we aankwamen op Balikukup was het koraalrif goed zichtbaar, dit omdat het extreem laagtij was en het koraal daarom zelfs bloot lag. Dit zorgde er wel voor dat het nog even duurde voordat wij de doorgang naar het eiland hadden gevonden. We konden niet aanmeren dus we waadden door het water naar het huis van een van de rangers. Hier kregen we lunch en kregen we ook te horen dat we de komende tijd hier ons eten konden krijgen. Na de lunch werden we naar ons onderkomen gebracht, dit onderkomen was de plaatselijk bibliotheek. Helaas hebben ze dat woord niet overgenomen en voordat ik mijn onderkomen kon inspecteren ben ik daarom nog eerst een paar keer over de Indonesische variant gestruikeld, Per pustaka apung. Deze bieb was gebouwd aan een steiger die leidde naar de visafslag, dus omring door water. Er stond een oude bank met redelijk wat gaten er in en voor de rest stonden er voornamelijk fraai versierde kasten vol met kinderboeken. Slapen deed ik dan ook op mijn matje in het midden van de kamer, omdat hier nog een beetje wind langs trok en het iets koeler was zodat de nachten wat aangenamer waren. De eerste ochtend werd al gauw duidelijk dat wij in een bibliotheek sliepen, aangezien er om 06:00 s ‘ochtends al kiddo’s voor de deur stonden die graag boeken wouden lezen. Elke dag op Balikukup was een beste drukte met kinderen, van vroeg tot laat. Het voordee hiervan was wel dat ik sneller Bahasa Indonesia heb geleerd dan ik had verwacht. Gelukkig kon er in de vrije tijd ook gesnorkeld worden, het bleek nog niet mee te vallen om bij het rif te komen aangezien het toch wel een eindje zwemmen was. Na een paar dagen op Balikukup kwam de plaatselijke politieman, Pak Yusuph, ons vertellen dat wij met hem mee konden naar Pulau Bilangbilangan. De dag daarop kwam hij ons oppikken en na het ontbijt vertrokken we met de speedboot. Het weer was prachtig en er was geen rimpeltje op het water. Ook nu bleek weer hoe mooi het koraal hier was toen we op een gegeven moment 2 meter boven een koraalvlakte aan het varen waren. In de verte werden de eilanden van Pulau Bilangbilangan en Pulau Mataha zichtbaar, kleine eilandjes met heel veel kokospalmen. Aangekomen kregen we dan ook Kelapa muda aangeboden, dit zijn jonge kokosnoot die nog veel water bevatten, superlekker! In de namiddag gingen we mee op schildpadden survey, de rangers gaan meestal rond half 5 weg. Deze tijden variëren nog heel vaak en het ligt er dan aan hoe warm het is en hoe veel zin ze hebben. Deze namiddag survey bestaat uit het checken voor uitgekomen nesten, vaak te zien aan ingestort zand en de afdruk van kleine schildpadjes in het zachte zand. Eenmaal een nest gevonden werd deze uitgegraven; de levende schildpadjes werden in een emmer gedaan, de eieren werden verdeeld in: uitgekomen, niet ontwikkeld, onderontwikkeld. De eieren werden geteld en genoteerd, de kleine schildpadjes werden meegenomen. Na een half rondje kwamen we de andere rangers tegen en zijn we gezamenlijk terug gelopen, waarna de schildpadjes in de schemering werden vrij gelaten. Het eten op de eilanden is niet echt gevarieerd en meestal is het rijst met vis, soms zijn er ook groenten aanwezig. S ’nachts is er een 2e survey, de tijden van deze surveys liggen geheel aan de rangers waardoor ik er ook wel een paar gemist heb. Deze nachtsurvey is om een indicatie te krijgen hoe veel nestelende vrouwtjes er worden gesignaleerd, er wordt opgeschreven of ze eieren hadden gelegd of zonder te nestelen zijn teruggekeerd naar zee. Een schildpad kan er een paar keer over doen voordat ze een geschikte spot heeft gevonden om haar eieren te leggen. De volgende morgen werd ik al vroeg wakker en besloot een rondje te gaan lopen, bleek dat onze boot was volgelopen door de golven die s ’nachts hoger waren geworden. Gelukkig konden we alles nog fixen en diezelfde middag zijn we weer terug gegaan naar Balikukup.
De tijd op Balikukup ging redelijk snel, mede omdat de meeste dagen een beetje hetzelfde waren. Kinderen die graag boeken wouden lezen en engels wouden leren, smiddags voetballen en dan was de dag alweer snel voorbij. Ik wou ook wel graag snel naar Pulau Balikukup zodat ik aan mijn project kon beginnen, maar door vernieuwde regels moesten we nog wachtten voordat we toestemming zouden hebben.

Na overleg met Berly heeft Pak Yusuph ons nog een keer meegenomen naar Bilangbilangan en Mataha, hier heb ik 2 andere Nederlandse stagelopers ontmoet die ook Kust- en Zeemanagement studeren. Met hen was ook een Tsjechse volunteer die hielp met een project waarbij ze souvenirs maken van kokosnoot, als vervanging voor de schild van hawksbill turtles die ze oorspronkelijk gebruikten. Na nog een nacht op Bilangbilangan zijn we met de waterboot nog langs Mataha geweest om hier water af te leveren, wat ons de gelegenheid gaf om nog even te snorkelen. Vlak daarna zijn we ook vertrokken naar Pulau Balikukup. De twee Tjechse volunteers gingen door naar Lenggo en wij bleven achter op Balikukup. Op een dag was het laag tij en de kinderen besloten dus om door het lage water te waden en verschillend zeeleven te verzamelen, ik heb toen mijn camera gepakt en ben met ze meegelopen. Dit was een leuke ervaring en ze weten ook precies waar ze bepaalde soorten kunnen vinden. Ik heb ze geprobeerd er van af te praten om alles wat ze vinden mee te nemen, aangezien dit is wat ze doen. Zeepaardjes worden veelal meegenomen, gebakken en dan verpulverd, waarna ze gemixt worden met water. Dit is dan weer een medicijn voor van alles en nog wat…. Dit avontuurtje leverde ook veel leuke foto’s op. Een paar weken later was er een Javaanse Maraboe die aan het waden was door het lage water. Dit triggerde mij om de natuur fotograaf uit te hangen en ik klom naar beneden. Op een gegeven moment kwam deze maraboe binnen 2 meter en bleek hij mij toch niet zo aardig te vinden, toen hij zijn snavel mijn kant oprichtte en begon te klepperen (hetzelfde als ooievaars) ben ik maar snel weggerend. Gelukkig heeft dit wel en paar leuke plaatjes opgeleverd.

Een paar dagen hierna konden wij alweer terug naar Bilangbilangan, deze keer was het iets langer, met ook nog een paar nachten verblijven op Pulau Mataha. Deze keer voor het eerst blacktip reef sharks gezien in het diepe water bij Bilangbilangan. Op Mataha veel gesnorkeld met kleinere blacktip reef sharks die zich in de lagune bevonden. Toch was het hoogtepunt wel op Mataha toen een groep van 7 Mobula roggen langs de drop off heen zwom. Na daarna weer een korte tijd op Pulau Balikukup door gebracht te hebben kregen we te horen dat we definitief naar de eilanden mochten. Met de speedboot werden we opgehaald, net voor het donker. Net toen we over het rif van Balikukup heen waren moest er wat met de motor gebeuren en lagen we even stil, waarna er een groepje spinner dolfijnen werden gespot! Waarschijnlijk waren ze al een tijdje op onze golven aan het mee zwemmen, aangezien ze dit ook deden toen we de motor weer aanhadden. Al gauw raakten we ze uit het zicht aangezien we aan het doorvaren waren, omdat we niet zo lang in het donker wouden varen. Nu aangekomen op Balikukup kon ik ook beginnen met mijn vooronderzoek, er zijn twee opdrachten waar ik aan wil werken namelijk; 1) Inventarisatie van de soorten die op het koraalrif leven & 2) een herstelproject voor kapotte stukken koraalrif. Na de 2e wereldoorlog is een visserij ontwikkelt waarbij ze gebruik maken van bommen. Deze gooien ze op het rif, hierdoor implodeert de zwemblaas van de vis en kunnen ze van de bodem afgeraapt worden. Eerst gebruikten ze granaten die na de 2e wereldoorlog zijn achtergebleven, maar nadat deze op raakten was een goedkoop alternatief zelf te maken met kunstmest. Het nadeel van deze bommen is dat ze ook grote delen van het rif verwoesten, zo dus ook op grote delen op Pulau Bilangbilangan. Door hier een kunstmatig rif op te zetten, wil ik gaan proberen om er voor te zorgen dat de koralen weer een ondergrond hebben om op te groeien. Hierna kan het rif herstellen en zo ook meerdere soorten aantrekken, zodat het rif ecosysteem volledig kan herstellen.

Na veel snorkelen en observeren lijkt het probleem dan ook te liggen dat deze ondergrond op veel plekken afwezig is. Op sommige plekken hebben zachte koralen de plaats ingenomen van de harde “reef building corals”. Deze reef building corals zijn belangrijk voor de rif structuur, welke het eiland beschermd tegen hoge golfslag en sterke stromingen.
Ook ben ik als bijprojectje voor mijzelf begonnen om de hawksbill turtles die op het rif foerageren te monitoren. De schildpadden die op de eiland eieren leggen zijn voornamelijk soepschildpadden (Chelonia mydas), maar op de riffen rond het eiland zijn ook weel hawksbill turtles (Eretmochelys imbricata) te vinden. Deze hawksbills zijn wereldwijd een sterk bedreigde soort omdat hun carapace veel waard is, waardoor ze veel gevangen worden. Hawksbills staan er om bekend dat ze hun adulte leven vaak lange tijd op 1 en hetzelfde rif doorbrengen en niet de verre migraties maken zoals de meeste andere zeeschildpad soorten. Hierdoor kan ik als ik ga snorkelen foto’s maken van de linkerkant van het hoofd van de Hawksbill turtles (deze methode werd ook gebruikt toen ik in de Filippijnen was), na het snorkelen kan je de Hawksbills identificeren omdat het schubbenpatroon per individueel verschillend is. Hierdoor is het mogelijk om er achter te komen hoe veel individuen er rond Pulau Bilangbilangan foerageren.

Natuurlijk kom je tijdens het snorkelen ook veel ander mooi onderwaterleven tegen en dat wil ik toch ook graag met jullie delen. S’avonds, als het tij goed staat, is het ook mogelijk om te gaan speervissen. Ik ben al meerdere malen mee geweest met de rangers en het valt nog niet echt mee om net zo veel vissen te vangen als zij doen. Ik vermaak me prima op de eilanden en ben heel gemotiveerd om het project op te zetten, aangezien hier echt resultaat behaald kan worden. Helaas zit ik nu weer op het vaste land, omdat mijn voet ontstoken is ben ik eerder terug gekomen dan ik had verwacht. Ik zal jullie de foto’s van mijn voet besparen, hoop dat het gauw weer beter gaat…

Een update volgt!